Шіркеу клиникалық психологияны қолдай ма? Діни қызметкер мен психолог жауап берді

Психология әдістері мен православие дінінің негіздері бір-біріне қайшы келе ме? Бұл сұраққа діни қызметкер мен 30 жылдық тәжірибесі бар психолог жауап берді.

Әулие бірінші жоғарғы апостолдар Петр мен Павел ғибадатханасының діни қызметкері, Алматы теологиялық семинариясы этика пәнінің оқытушысы, иеромонах Исаак (Истелюев):

– Егер қысқа жауап берсек, православиелік ілімге сәйкес келетін идеялар мен ағымдарды шіркеу мақұлдайды және керісінше, өсиеттерді бұзуға шақыратындарды айыптайды.

Бүгінгі таңда 450-ден астам психологиялық мектеп бар, бірақ психология жақында, XIX-XX ғасырдың басында ғана жеке ғылым ретінде танылды. Мәселен, Ресей империясында ол алдымен рухани оқу орындарында, содан кейін ғана университеттерде оқытыла бастады. Сонымен қатар, зайырлы оқу орындарында бұл курстарды семинарлар мен академиялардың түлектері ғана оқыды. Әрине, бірінші кезекте оларды психология мен теологиялық ғылымдардың байланысы қызықтырды. Әулие Теофан бұл бағытта ізашар болды. Оның өтінішінен кейін психология Санкт-Петербург теологиялық академиясында оқытыла бастады.

Қазіргі психологияны христиандық патристикалық антропологиямен – адам туралы ғылыммен салыстыруға болады. Психологиялық ағымдар көбінесе адамның іс-әрекетін және оның мінез-құлқының себептерін гормондармен, химиямен түсіндіреді, олар үшін норма уақытқа және басқа факторларға байланысты өзгеруі мүмкін. Патристикалық антропология адамды рухтың, жанның және дененің симбиозы ретінде қарастырады, онда жан өзінің еркі мен белгілі бір әрекеттерді орындау қабілеті бар жеке субъект болып табылады. Ондағы норма ғасырлар бойы өзгеріссіз қалады.

Психолог, практикалық психологияны дамыту институтының директоры (Мәскеу), жарақатпен жұмыс істеу бойынша психологтарға арналған біліктілікті арттыру курстарының авторы және жүргізушісі Мария Егорова бұл мәселеге қатысты өз пікірімен бөлісті:

– Кез келген этикалық психолог адамның сеніміне терең құрметпен қарайды және бұл салаға араласпайды.

Сенім адамға кейбір қиын жағдайларды жеңуге көмектеседі. Менің шизофрения диагнозы қойылған клиенттерім бар. Олар емделеді және шіркеудің қолдауы мен дұғалары оларға онымен күресуге көмектеседі.

Тәуелділіктен арылуға арналған «12 қадам» бағдарламасы бар. Оның кезеңдерінің бірінде адам тәуелділіктің алдында өзінің дәрменсіздігін анықтайды және тәуелділік фактісін мойындайды, содан кейін ол діни дәстүрге жүгінеді, осылайша күн сайын байсалдылыққа апаратын қадамдар жасай алады. Бұл емдеудің қажетті шарты.

Өз тәжірибемнен психология мен шіркеу қатар әрекет ететін мысал келтіремін. Өз-өзіне қол жұмсаған адамдардың жаназасын шығаруға тыйым бар. Бұл сенімге және адамзатқа қарсы өте ауыр қылмыс. Егер оның психикалық аурудың – депрессияның, шизофренияның, биполярлық бұзылыстың әсерінен әрекет еткені дәлелденсе, онда оның жаназасын шығаруға рұқсат берілуі мүмкін (дәрігердің анықтамасы болған жағдайда).

Мен көрнекті орыс психологы Федор Василюкпен таныстым. Ол дін мен психологияның ғылым ретінде тоғысқан жерінде «түсіну психологиясы» бағытын құрды. Оның, мысалы, «Дұға психологиясы» кітабы бар – өте қызықты, өте терең.