КЖА редакциясы Алматы мен Астананың ғибадат орындарында мұндай мүмкіндік бар-жоғын және сәулет ескерткішінің фонында фотосессия өткізу қанша тұратынын білуге бекінді.
Алдымен Неапольден оңтүстікке қарай 90 шақырым жерде орналасқан Гера ғибадатханасының өзі туралы кеңірек айтайық. Ол "Пестум және Велия" археологиялық саябағында орналасқан, онда тағы бір Гера храмы мен Афина храмы бар. Саябақ римдіктер жаулап алғанға дейін осылай аталған, онда б. з. д. 600 жылы құрылған ежелгі Посейдония қаласының қирандылары тұр. The Art Newspaper Russia атап өткендей, италиялық Мәдениет министрлігінің жаңа бағасына сәйкес, ежелгі қаланың қирандыларының фонында ерекше күнін түсіргісі келетін жас жұбайлар бүкіл саябақты үш сағатқа 7 мың еуроға жалға ала алады. Бұл уақытта мекен көпшілікке жабық болады. Тарифке Гера храмдарының бірінің ішіндегі фотосессия кіреді. Ерлі-зайыптыларға фотографпен бірге 8 адам қосыла алады. Егер сіз саябаққа сол күні туристер кірмесін десеңіз, онда мұндай "кездесу" сіз үшін 4 мың еуро тұрады. Ғибадатханаларды қоспағанда, бір саябақты пайдаланғаны үшін жас жұбайлар 500 еуро төлеуі керек. Бұған дейін бүкіл саябақты күні бойы жалға алу құны небәрі 200 еуроны құрады.
Жанжалды саясаткерлер бастаған, олар елдің конституциясы бойынша мәдениет бәріне тиесілі болуы керек деп есептеп, жеке кештер өткізу үшін саябаққа келушілерді кіргізбеуге қарсылық танытты. Жалпы, басылым атап өткендей, мемлекеттік мұражайлар мен мәдени мұра нысандарын жеке пайдалану үшін жалға беру Италияда 1993 жылы басталды. Соңғы уақытқа дейін бұл азаматтардың наразылығын тудырмады, өйткені төлемдер ескерткіштерді сақтауға жұмсалды. Алайда, 2024 жылдың маусымында италиялықтар наразылық тудырды, өйткені бұл уақытта әйгілі косметолог өзінің косметикалық желісінің жұмысын ілгерілету үшін ұйымдастырған жеке кешкі асқа миландық Пинакотекасының бөлігі болып табылатын XVIII ғасырдың аяғындағы Брайденсе Ұлттық кітапханасының үй-жайын жалға алған еді. Шындығында, мұнда жұмыс істеуге келген студенттерге тамақ ішуге қатаң тыйым салынады, ал косметолог (80 мың еуроға) сол жерде алкогольмен бірге үлкен банкет ұйымдастырды.
Бізде ше?
Италиядағы Гера храмы сияқты тарихи ескерткіштер, әрине, Қазақстанда жоқ. Бірақ Алматы мен Астанада жергілікті маңызы бар, сондай-ақ республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінің мемлекеттік тізіміне кіретін көрнекті нысандар бар. Алматыда барлығы 161 ескерткіш бар, оның ішінде 33 республикалық маңызы бар ескерткіш (25 сәулет және қала құрылысы және 8 монументалды өнер; 128 жергілікті маңызы бар ескерткіш (70 сәулет және қала құрылысы, 45 монументалды өнер және 13 археология) бар. Астанадағы ескерткіштер саны – 39 (оның ішінде 3-республикалық: 2-қала құрылысы және сәулет, 1-археология).
Алматы мен Астананың көрнекті нысандарының әкімшілігіне «бұндай мекендерге жеке фотосессиялар өткізу мүмкін бе, мүмкін болса, оның құны қанша?» деген сұрақ қойдық.
Аdilet.zan.kz сайтында "Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігінің республикалық мемлекеттік қазыналық кәсіпорындары өндіретін және өткізетін тауарларға (жұмыстарға, көрсетілетін қызметтерге) бағаларды белгілеу туралы" Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрінің 2020 жылғы 15 қыркүйектегі бұйрығы орналастырылды. Онда билеттердің бағасы және "бірлескен іс-шараларды өткізу үшін" үй-жайларды жалға алу көрсетілген. Қол жетімді бағаға сәйкес, жеке концерт немесе көрме өткізу үшін концерт залдарын немесе залдарды жалға алуға болады. Жеке фотосессиялар бірде-бір объектінің бағасында көрсетілмеген. Алайда бұл жеке фотосессия жасауға болмайды деген сөз емес...
Алматы
Қазақстан Республикасының орталық мемлекеттік мұражайы, 1985 ж. республикалық маңызы бар қала құрылысы және сәулет ескерткіші.
Мұражай менеджменті және маркетинг жөніндегі директордың орынбасары Анна Кущенконың айтуынша, мұражайда жеке фото немесе бейнетүсірілім жасауға болады, бұл қызмет сағатына 150 000 теңге тұрады. Мысалы, ерлі-зайыптылар этнографиялық залда қазақтың ұлттық тұрмыстық заттарымен фотосессия жасай алады. Яғни, мұражай фон ретінде экспонаттары бар залды ұсынады. Алайда, бұл залдың өзі басқа келушілер үшін жабылмайды, сондықтан мүмкіндігінше қонақтардан бос күн мен уақытты таңдау керек.
"Мұражай келушілер үшін жабық болған кезде сейсенбіде осындай іс - шараны жоспарлаған дұрыс", - дейді мұражай қызметкері.
Оның айтуынша, жас жұбайлардың қонақтарына мұражай бойынша танымдық экскурсия ұйымдастыруға болады, оның аясында оларға беташар, жар-жар және т.б. сияқты қазақтың ұлттық үйлену дәстүрлері туралы айтылады.
Егер экскурсия мен фотосессиядан басқа қандай да бір іс-шара жоспарланса, онда акт залы 300 000 теңгеге күні бойы жалға беріледі. Алайда, тамақ пен алкоголь бой көрсететін банкеттер ұйымдастыруға тыйым салынады.
Мұражай қызметкері фотосессия (күн немесе кеш) өткізілетін күннің уақытын ескеру қажет екенін де жасырмады, өйткені бағаларында да айырмашылық бар.
Әбілхан Қастеев атындағы Қазақстан Республикасының Мемлекеттік өнер мұражайы, 1976 ж. республикалық маңызы бар қала құрылысы және сәулет ескерткіші.
Қастеев өнер мұражайында бізге түрлі коммерциялық қызметтер көрсетуге арналған прейскурантты Мәдениет және ақпарат министрлігі бекітетіні туралы ақпарат расталды. Бірақ тұтастай алғанда, фотоаппаратпен фотосессия, міндетті түрде фото жарқылсыз сағатына 30 000 теңге тұрады. Адам қажетті залды таңдап, сол жерде суретке түсіре алады, бірақ тек жұмыс күндері, сағат 10.00-ден 17.30-ға дейін. Залдар келушілер үшін жабық болмайды, бірақ жазғы демалыста музейге көп адам келе бермейді, сондықтан сіз тыныш келіп суретке түсе аласыз. Мұражайда буфеттер мен банкеттерге тыйым салынады.
Абай атындағы Қазақ ұлттық опера және балет театры, 1939-1941 жж.
Театрда бізге жеке қажеттіліктерге арналған залдар жалға берілмейтінін, фотосессиялар өткізілмейтінін қысқаша айтты. Мәдениет министрлігінің бұйрығында фото-бейнетүсірілім туралы тармақ жоқ, бірақ "бірлескен іс-шараларды өткізу үшін залды ұсыну бойынша" қызметтер туралы жолдар бар. Бұл жеке концерттер туралы екені түсінікті. Сонымен, қызығушылық үшін айтып өтейік: негізгі сахна 3,5 млн. теңге, камералық сахна 1 млн. теңге. Art галереясын (2-қабаттың фойесі) жалға алу құны – 1 млн 200 мың теңге. Бірақ келісім-шарт жеке емес, тек заңды тұлғамен жасалады. Театр қызметкерінің айтуынша, әр түрлі қызметтерге бағаның 20-30% өсуі күтілуде.
Астанада республикалық маңызы бар қала құрылысы мен сәулет ескерткіштерінің үшеуі ғана бар: Бозоқ қалашығы, "Астана" концерт залы (бұрынғы Тың игерушілер сарайы) және мұсылман мектебі. Фотосессияның төменгі бөлігінің бірінде өткізудің мағынасы жоқ шығар, мысалы, "Астана" залы қайта құрудан кейін танымастай өзгерді, ал медреседе тарихи-мәдени мұра ескерткіштері мен объектілерінің сақталуын қамтамасыз ету дирекциясы орналасқан.
"Астана Опера" мемлекеттік опера және балет театры, 2013 ж.
Жергілікті немесе республикалық маңызы бар мемлекеттік сәулет ескерткіштерінің тізімінде ғимарат жоқ, дегенмен театр мәдениет ескерткіші болып табылады.
Театрдың баспасөз қызметінің мәліметінше, онда фотосессияға тыйым салынады.
Алматыға оралайық. Мұнда фотосессия жасау идеясы туындауы мүмкін айқын емес көрікті жерлер бар. Мысалы, Вознесендік соборы. Ол 1904-1906 жылдары салынған және бүгінде республикалық маңызы бар қала құрылысы және сәулет ескерткіштерінің тізіміне енгізілген. Біз оның қараушысы Александр Суворовтан адамдардың осындай әдемі ғибадатхананың ішінде фотосессия жасау туралы өтініштері бар-жоғын сұрадық.
"Жалпы, біз ешқандай шектеусіз, тегін, бірақ тек қызметтік уақыттан тыс суретке түсуге рұқсат береміз. Өйткені барлық адамдар қызмет көрсету кезінде түсірілгенді ұнатпайды.
Бірақ сіз мені таңқалдырдыңыз: бізде ешкім ешқашан түсірілімге шектеу қойған жоқ және біз одан ешқашан ақша алған емеспіз. Бізде туристерден табыс жоқ сияқты. Керісінше зиян. Себебі туристердің кесірінен шіркеушілердің кетуі бар - өйткені олар шіркеушілерді алаңдатады. Адамдар ғибадатханада құлшылық еткісі келеді".
Бұл пікірді «Казанская» Соборының қызметкері Георгий Рублинский де қостады.
"Иә, сіз суретке түсіре аласыз, бастысы құлшылық жасалынатын қызметтік уақытта түспеу. Әдетте, біздің ғибадатханада үйленетін адамдар артынан фотосессия жасайды. Прайс жоқ".
Бірақ Алматыда сәулет және қала құрылысы ескерткіші болып табылмайтын фотосессиялар үшін сүйікті орын – бас ботаникалық бақ бар. Ол 1932 жылы қаланды, ал 2006 жылы "Қазақстан Республикасының Ерекше қорғалатын табиғи аумақтары" тізіміне енгізілді, бұл оны дамудан сақтауға мүмкіндік береді. Бағаға сәйкес, бақта үйлену тойын тіркеуге болады (30 адамға дейін) – оның құны 170 000-нан 230 000 теңгеге дейін. Түрлі жеке іс-шараларды өткізу, соның ішінде Love Story ұйымдастыру, неке және сөз салу ұсынысы, туған күндер және т.б. - 35 000-нан 55 000 теңгеге дейін тұрады. Төрт адамнан тұратын жеке жарнамалық емес фотосессия бір адамға мың теңге тұрады. Ал деректемелері, костюмдері, гүл шоқтары және т.б. бар фотосессия күніне 3000 теңгеге бағаланады.
Көріп отырғанымыздай, Қазақстанда мемлекет күзететін көне әдемі ғимаратта әр адам өзі үшін маңызды күнде тамаша фотосессиялар жасай алады. Бұл ретте мемлекеттік мұражайларда ірі іс-шараларды өткізу кезінде қызметтер көрсетуге шарттар жасалады және төлем бухгалтерия арқылы ресми түрде жүргізіледі. Яғни, сіздің фотосессияңыздан түскен табыс басшылықтың қалтасына емес, осы объектінің қажеттіліктеріне жұмсалады деген сенімдеміз.
