Форумға Алматы қаласы Мәдениет басқармасының, «Алматы қаласының мемлекеттік мұрағаты» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің, Республикалық Достық үйінің, «Қоғамдық келісім» КММ, «Жетісу күші» қоғамдық қорының, Қазақстан халқы Ассамблеясының, ҚР Сыртқы істер министрлігінің, дипломатиялық корпус өкілдері қатысты.
Сондай-ақ мерекеге Қазақстан халқы Ассамблеясының республикалық, өңірлік және қалалық этномәдени бірлестіктерінің өкілдері, қоғам қайраткерлері, ғылыми және шығармашылық зиялы қауым, азаматтық қоғам өкілдері, түрлі кәсіп иелері, жас ғалымдар, Алматы қаласындағы жоғары оқу орындарының студенттері, бұқаралық ақпарат құралдары мен этно-БАҚ өкілдері келді.
Биыл Мемлекет басшысының Қазақстан халқы Ассамблеясын құру туралы Жарлығы шыққанына 30 жыл толды. Осы үш онжылдық ішінде Ассамблея үлкен өзгерістерден өтті: ол кеңесші-консультативтік органнан толыққанды конституциялық институтқа айналып, Парламентте өкілдік ету құқығына ие болды. Бүгінде ҚХА – қазақстандық қоғамдық келісім мен жалпыұлттық бірегейліктің өзіндік үлгісін қалыптастырған бірегей институт.
Абзал Ботанов
Абзал Ботанов – Алматы қаласы Мәдениет басқармасына қарасты «Алматы қаласының мемлекеттік мұрағаты» КММ директоры:
«Біздің мұрағат Қазақстандағы алғашқы және кейінгі ұлттық-мәдени орталықтардың құрылуы туралы құжаттарды ұсынды. Бұл құжаттар республикамыздың көпұлтты құрамының алуан түрлілігін көрсетеді. Біздің мемлекетіміздің көпұлттылығы тарихи алғышарттарға негізделген. Алматы қаласының мемлекеттік мұрағаты – тарихи институт ретінде – барлық тарихи үдерістердің көрінісін құжаттар арқылы сақтайды. Атап айтқанда, Алматы қаласының тарихын зерделейміз. Қаламызда XIX ғасырдың соңы мен XX ғасырдың 20-жылдарындағы көші-қон үдерістері айқын көрінеді.
Қуғын-сүргін, Ұлы Отан соғысы сияқты қайғылы кезеңдерде Қазақстан миллиондаған эвакуацияланған адамдарды қабылдады. Тың игеру кезеңіндегі оқиғалар да маңызды. Алматы қаласының мемлекеттік мұрағаты – тек Алматының ғана емес, бүкіл Қазақстанның тарихын сақтайтын мекемелердің бірі. Бізде еліміздегі сан алуан үдерістерді бейнелейтін көптеген құжаттар бар. Этникалық құрам өзгерді, өнеркәсіп дамыды. Бірақ Қазақстан халқының бірлігі мен достығы әрдайым сақталып қалды».
Махмұт Телегусов
Махмұт Телегусов, генерал-майор, «Офицерлер одағы» қоғамдық бірлестігінің Президиум төрағасы, «ҰОС ардагерлері, тыл еңбеккерлері және соғыс балалары» қоғамдық қоры Қамқоршылық кеңесінің құрметті мүшесі:
«Халық бірлігі – ең басты құндылық, өйткені біртұтас халықты жеңу мүмкін емес. Қазақстан халқы Ассамблеясының бірегейлігі – бұл посткеңестік кеңістікте құрылған алғашқы ұйымдардың бірі. Ассамблея Тәуелсіздігіміздің алғашқы қиын-қыстау кезеңінде үлкен жұмыс атқарды. Заң шығару процестеріне қатысып, ел басшылығының саясатын түсіндіріп, Қазақстан этностарының бірлігі мен ынтымағын насихаттады. Барлық ұлт өкілдерінің қатысуымен түрлі іс-шаралар ұйымдастырып, Қазақстан халқын біріктіру жолында ел басшылығына үлкен көмек көрсетті. Біздің еліміз басқа мемлекеттердегідей ауыр сынақтарға тап болмады. Әрине, кейбір жергілікті оқиғалар болды, бірақ олар үлкен қақтығыстарға айналған жоқ. Көршілес елдерде ауқымды жанжалдар орын алды, ал Қазақстанды Жаратушының өзі қорғап келді».
Әкімжан Арупов форум қатысушысымен
Әкімжан Арупов, экономика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан ұйғырлары республикалық бірлестігінің төрағасы, Қазақстан халқы Ассамблеясының кеңесшісі:
«Қазақстанның барлық өңірлерінде біздің бөлімшелеріміз бар, дегенмен ұйғырлар Алматы, Алматы облысы және Жетісу өңірінде көбірек шоғырланған. Біздің бірлестік ең алдымен қайырымдылықпен айналысады, әсіресе ел қиындықтарға тап болған кезде. Біз тек Қазақстанға ғана емес, басқа елдердегі мұқтаж жандарға да көмектесеміз. Мысалы, Түркияда жойқын жер сілкінісі болған кезде, біз бір апта ішінде бауырлас халыққа 20 миллион теңге жинадық. Сонымен қатар, біз мектептерге қамқорлық жасап, мәдениеттің дамуына ықпал етеміз».
Цзян Вэй ханым
Цзян Вэй ханым – Қытай Халық Республикасының Қазақстандағы Бас консулы, Алматыда аккредиттелген дипломатиялық корпустың президенті:
«Қазақстан халқы Ассамблеясы этносаралық келісімді нығайтуда өте маңызды және оң рөл атқарады. Біз мұнда жұмыс істеген жылдары Қазақстан халықтарының бірлігі мен татулығының, көршілес елдермен бейбіт қарым-қатынасының ерекше атмосферасын өз көзімізбен көрдік. Бұл құндылықтар Қазақстан халқының жүрегінде терең орныққан. Біз Қазақстан халқы Ассамблеясына өзінің дәстүрлерін сақтап, одан әрі дамытуды тілейміз. Барлық халықтарға амандық пен өркендеу тілейміз».
Ахамди Катаев
Ахамди Катаев – Қазақстан шешендері мен ингушттерінің «Вайнах» қауымдастығы тең төрағасының көмекшісі:
«Қазақ халқы біздің ұлтымыз үшін маңызды бір қағиданы сақтаушыға айналды: көпұлтты Қазақстанда әрбір адам өзін үйінде жүргендей сезіне алады. Чечен-ингуш халқы, Қазақстанның «Вайнах» чечен және ингуш қауымдастығы және көптеген басқа да мәдени бірлестіктер ауыр сынақтардан өтті. Біз үшін Қазақстанда тек бейбіт өмір ғана емес, сонымен қатар осы ұлы халықтың бір бөлігі ретінде мақтанышпен өмір сүру мүмкіндігіне ие болу өте маңызды. Біз қонақжайлығы мен еліміздегі өзара құрмет атмосферасы үшін бүкіл қазақ халқына алғысымызды білдіреміз. Қазақстандағы әрбір этномәдени бірлестік өз дәстүрін, мәдениетін, тілін сақтап келеді. Қазақстан халқы Ассамблеясы біздің бірлігіміз бен бауырластығымыздың символы болып қала берсін, ал Қазақстан әрқашан халықтардың бейбіт қатар өмір сүруінің үлгісі болсын!»
Қабдулсамих Айтхожин
Қабдулсамих Айтхожин – заң ғылымдарының докторы, Қонаев университетінің профессоры, Қазақстан халқы Ассамблеясы төрағасының орынбасарының штаттан тыс кеңесшісі, ҚР Конституциялық Сотының ғылыми-консультативтік кеңесінің мүшесі:
«Қазақстан халқы Ассамблеясы қоғам игілігі үшін атқарған 30 жылдық тынымсыз қызметінде бейбітшілік пен қоғамдық келісімнің, саяси тұрақтылықтың берік іргетасы екенін дәлелдеді. Отыз жыл бұрын Қазақстанның осындай бірегей біріктіруші әлеуетін ешкім болжай алған жоқ. Себебі 1995 жылға дейін мұндай ассамблеялар Ресейде, Қырғызстанда, Украинада құрылды. Бірақ неге көршілес елдердегі бұл келісім тәжірибесі нәтиже бермеді? Ал Қазақстанда ерекше институт құрылып, бүкіл әлемнің назарын аудартты. Қазақстан халқы Ассамблеясының моделі туралы материалдар әлемнің 56 тіліне аударылды. ҚХА БҰҰ-да, ЕҚЫҰ-ға мүше мемлекеттерде және басқа да беделді халықаралық ұйымдарда таныстырылды».
Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев атап өткендей, Қазақстан халқы Ассамблеясының миссиясы одан әрі арта түседі. Қазақстан халқы Ассамблеясы Қазақстан Республикасының қалыптасуы мен тәуелсіздігі тарихында, 1995 жылы Конституцияны бүкілхалықтық қабылдау кезінде және ел экономикасы мен әлеуметтік өмірінде жүргізілген терең реформаларда маңызды рөл атқарды.
