Ескі Жаңа жыл — бұл ресми емес мереке. Оның пайда болуы юлиан күнтізбесінен григориан күнтізбесіне көшуіне байланысты, бұл XX ғасырдың басында жүзеге асырылды, деп жазады «Ведомости».
Ескі Жаңа жыл қалай пайда болды
Ескі Жаңа жыл юлиан және григориан күнтізбелерінің айырмашылығының нәтижесінде пайда болды. Алғашқы күнтізбе, яғни юлиан күнтізбесі б.з.д. 45 жылы Юлий Цезарьдің бастамасымен енгізілген болатын. Алайда оның дәл болмауы күндердің ауытқуына әкелді. 1582 жылы Рим Папасы Григорий XIII жаңа күнтізбесін енгізді, ол григориан күнтізбесі деп аталды. Қазіргі уақытта бұл күнтізбе юлиан күнтізбесінен 13 күнге алда.
Қазан төңкерісінен кейін большевиктер ресми түрде юлиан күнтізбесінен григориан күнтізбесіне ауысты. Бірақ Ресей Православ Шіркеуі діни мерекелерді ескі стиль бойынша атап өтуді жалғастырды. Осыған байланысты католик елдерінде Рождество 25 желтоқсанда, ал православ елдерінде 7 қаңтарда тойланады. Рождество әрдайым Жаңа жылдан бұрын болғандықтан, юлиан күнтізбесі бойынша жыл басын, яғни 13-нен 14 қаңтарға қараған түні бейресми түрде атап өту дәстүрі қалыптасты.
Ескі Жаңа жылды қай елдер атап өтеді
Ресейден басқа, юлиан күнтізбесінің ықпалы сақталған немесе православ христиандарының ірі диаспоралары тұратын елдерде Ескі Жаңа жылды атап өтеді. Бұрынғы КСРО елдері мен Югославия мемлекеттерінде де бұл мереке бар. Сербияда бұл күн «Серб Жаңа жылы» деп аталады. Мұнда мерекелік литургиялар, халықтық серуендер және отшашулар ұйымдастырылады. Серб Республикасында 14 қаңтар ресми демалыс күні болып табылады.
Швейцарияның кейбір неміс тілді аймақтарында Ескі Жаңа жылды тойлау халықтық дәстүр ретінде сақталған, бұл жаңа стильді қабылдамаумен байланысты. Берберлер өз күнтізбесіне негізделген Жаңа жылды атап өтеді, ол юлиан күнтізбесіне ұқсас, бірақ айырмашылықтары бар. Алжирде бұл мереке 12 қаңтарға сәйкес келеді және 2017 жылдан бері демалыс күні болып саналады. 2023 жылы бербер Жаңа жылы Мароккода да ресми мереке болып танылып, 14 қаңтарда тойлана бастады.
Ресейдегі Ескі Жаңа жыл дәстүрлері
Ресейде Ескі Жаңа жылды тойлау кезінде адамдар тағы да мерекелік дастарқан жайып, мерекені қайта атап өтеді. Бұл күн Рождество мен Шоқыну мерекелері арасындағы кезеңге (Святки) сәйкес келетіндіктен, коляда айту дәстүрі сақталған. Яғни, үйлерді аралап, халық әндерін орындап, жақсылық пен амандық тілейді. Сондай-ақ, Ресей халқының арасында бұл түні болашақты болжау (бал ашу) дәстүрі бар.
Ескі Жаңа жылға арналған дәстүрлі тағамдарға кутья, құймақ, бәліштер және пісірілген ет жатады. Дастарқанның мол болуы үйге бақыт пен байлық әкеледі деп саналады. Кейбір отбасылар мерекені жаңа киіммен қарсы алу сияқты сәттілік тарту дәстүрлерін ұстанады.
Сурет: pxhere
