Алматыда IX Baiqonyr кинофестивалі аясында өткен Халықаралық кинотанушылар мен киносыншылар форумы аяқталды.
Аталған форум осымен үшінші рет ұйымдастырылып отыр, оған кинотануға елеулі үлес қосып жүрген танымал сарапшылар жиналады.
Қазақстанда кинотанушылар даярланатынын көпшілік біле бермейді. Бұл – кино өнері саласындағы мамандар, олар кино тарихын, теориясын зерттеп, фильмдерді талдау және сынаумен айналысады. Мұндай мамандарды Астанадағы Қазақ ұлттық өнер университеті және Алматыдағы Жүргенов атындағы Өнер академиясы сияқты жоғары оқу орындары даярлайды. Олардың жұмысы киноның дамуы үшін өте маңызды, сондай-ақ фильмдерге рецензия жазып, киноиндустрияны талдайтын киносыншылардың да еңбегі зор. Жалпы, кинотанушылар оқудан кейін сыншы да бола алады.
Енді кинотанушылардың өз жүлдесі бар. Форум төрағасы Ержан Жұмабеков бұл жүлдені тағайындаудағы басты мақсат – кинотанушылар мен киносыншылардың еңбегіне назар аудару екенін атап өтті. Өйткені, олардың елеулі үлесіне қарамастан, еңбектері көбінесе елеусіз қалады.
Форумға сегіз елден жиырмаға жуық кәсіби кинотанушы мен киносыншы қатысты. Қатысушыларға авторлық дәрістер мен шеберлік сабақтары ұсынылды, онда кинотанудың өзекті мәселелері, заманауи және дәстүрлі кинокритиканың трендтері мен ерекшеліктері талқыланды.
Олардың ішінде қырғызстандық Сұлтан Усувалиев ұсынған Эррол Морристің «Жіңішке көк сызық» фильмі мысалында «құжатты кинодағы шындық концепциясы»; ресейлік Евгений Майзельдің Зигфрид Кракауэр теориясы туралы дәрісі; сондай-ақ, Никита Карцевтің кеңестік және посткеңестік кинодағы «пацан» тақырыбына арналған дәрісі болды.
Форумның бірінші күні Қазақстан Киносыншылар қауымдастығының президенті Гүлнара Әбікеева өзінің «Қазақстанда және Орталық Азия елдерінде ұлт құру: кинематографтағы көрінісі» атты кітабын таныстырды. Бұған дейін кітап Бішкекте ұсынылған болатын.
Кітапта ұсынылған тақырыпты талқылаудан кейін кинотанушы және профессор Инна Смаилованың Қазақстандағы жаңа буын әйел режиссерлердің кино өнеріне әсері туралы дәрісі өтті.
Форумның негізгі оқиғаларының бірі «Жастар киносы деген не?» тақырыбындағы панельдік сессия болды, онда әртүрлі елдерден келген киносыншылар өз елдеріндегі жастар киносының ерекшеліктерін талқылады.
«Спикерлер жастар фильмдерінде көтерілетін тақырыптар, жас режиссерлер кездесетін қиындықтар және олардың қандай бейнелер жасайтыны туралы айтты. Бұл жастар киносының шынайылығын көрсететін шынайы диалог болды», – деді форум төрағасы Ержан Жұмабеков.
Панельдік сессияға кинотанушылар: Қырғызстаннан Гүлбара Толомушова, Тәжікстаннан Шарофат Арабова, Грузиядан Георгий Размадзе, Әзербайжаннан Айгүн Асланова және Алия Дадашова, Беларусиядан Мария Костюкович, Армениядан Ани Григорян, Ресейден Светлана Смагина және Никита Карцев, сондай-ақ Қазақстаннан Инна Смаилова қатысты.
Бұдан басқа, Baiqonyr кинофестивалі аясында екі шеберлік сыныбы өтті: Қазақстандық талант-менеджер Ирина Кельблер актерлермен жұмыс істеудің ерекшеліктері туралы айтты, ал кинотанушы Молдиар Ергебеков қазіргі заманғы киносынның егжей-тегжейлі талдауын ұсынды.
Baiqonyr кинофестивалі мен форумның қорытынды күнінде ерекше тақырыппен «Екінші фильмнен қорқамын» атты паблик-ток өтті, ол толық зал жинады. Жас, бірақ қазірдің өзінде танымал қазақстандық режиссерлер Шарипа Уразбаева, Дархан Төлегенов, Айжан Қасымбек және Алдияр Байракимов өздерінің кәсіби тарихтарымен бөлісіп, кино түсіруге енді кіріскендерге құнды кеңестер берді.
Фестиваль дәстүрлі түрде ТМД мемлекеттері қатысушы елдерінің гуманитарлық ынтымақтастығының мемлекетаралық қорының қолдауымен өтеді.
Ержан Жұмабеков форумды ұйымдастырушылар жыл сайын форум форматын өзгертіп, ерекше компоненттерді іздеп, әртүрлі қызықты элементтерді қосуды көздейтінін атап өтті. Мәселен, биыл форум бағдарламасына алғаш рет кинотану саласындағы үздіктерге жүлделер табыстау форматы енгізілді.
«Басты мақсат – көп жағдайда көрінбей қалатын кинотанушылар мен киносыншыларға назар аудару. Сонымен қатар, биылғы форумда өз ісінің мамандарын уақытылы атап өту маңызды деп шештік. Сондықтан мен кинотанушылардың өз жүлдесі бар екеніне қуаныштымын», – деді Жұмабеков.
Кинотанудың дамуына қосқан үлесі үшін жүлде «Қазақстан киносыншылар қауымдастығының» президенті Гүлнара Әбікееваға табысталды.
Биылғы Ұлттық кинотану жұмыстары жүлдесінің лауреаттары:
- Кинотану саласындағы үздік студенттік жұмыс – «Бауырына Салу» фильміндегі баланың қиялындағы бақыт бейнесін зерттеу, авторы Әзиза Қуандық;
- Кинотану саласындағы үздік телебағдарлама — «KinoScope», жүргізушісі Әсия Багдаулетқызы;
- Кинотану саласындағы үздік мақала — «The Kazakh Poet, Darezhan Omirbaev», авторы Камила Ғабдрашитова.
