Алматы қаласы Орталық мешітінің наиб имамы Руслан Қайыргелді исламда әйелдерге қол жұмсауға ешқашан рұқсат етілмейтінін еске салды:
«Егер шариғаттың тұрғысынан қарайтын болсақ, ер адам – отбасының басшысы. Бірақ бұл оған ерекше артықшылықтар бермейді. Ер мен әйел құқықтық тұрғыдан тең, алайда ер адамның жауапкершілігі көбірек. Мысалы, отбасын асырау, қауіпсіздік қамтамасыз ету, балаларға білім беру сияқты міндеттер жүктеледі.
Егер әйел күйеуінің рұқсатымен оған көмектесуге шешім қабылдаса, бұл мәселеде ешқандай қиындық жоқ. Қазіргі уақытта көптеген әйелдер жұмыс істейді және күйеулеріне қолдау көрсетеді. Әйел ислам құндылықтарына қайшы келмейтін жағдайда жұмыс істеуге және лайықты еңбек ақысын алуға құқылы. Мұның айқын мысалы – Пайғамбардың (С.Ғ.С.) жұбайы Хадиша (Р.А.) табысты кәсіпкер болған. Ислам рухани, әлеуметтік және экономикалық салаларда ерлер мен әйелдердің теңдігін мойындайды.
Исламда ерлер мен әйелдердің теңдігі әділеттілік, қадір-қасиет және сыйластық принциптеріне негізделген терең мәнге ие. Ислам олардың рөлдеріндегі айырмашылықтар теңсіздік емес екенін көрсетеді.
Құранда: «Олар (әйелдер) сендердің киімдерің, ал сендер олар үшін киімсіңдер» (Құран, 2:187).
Бұл аят ерлі-зайыптылардың бір-бірін қорғап, қолдайтын тең әрі өзара құрметке негізделген қарым-қатынасын білдіреді».
Руслан Қайыргелді «сау маскулиндікке» өз анықтамасын да ұсынды. Оның пікірінше, нағыз ер адам – сөзі ісімен сәйкес келетін адам. Ол эмоционалды ашық, сезімдерін еркін білдіріп, басқалардың сынынан қорықпай түсіне алуы қажет. Нағыз ер адам қарым-қатынаста серіктестің тең құқықтары мен рөлдерін мойындап, әйелдің жеке және кәсіби амбицияларын қолдайды. Ол ешқашан зорлық-зомбылыққа жүгінбейді және мұны қақтығыстарды шешудің жолы деп санамайды. Ол балалар тәрбиесіне белсенді қатысып, қауіпсіз және үйлесімді отбасылық ортаны құруға үлес қосады.
Православие дәрігерлер қоғамының төрағасы, діни қызметкер Анатолий Измеров есірткі және алкогольге тәуелді адамдармен жұмыс барысында тұрмыстық зорлық-зомбылықтың салдарларымен жиі бетпе-бет келеді.
Оның айтуынша, нағыз ер азаматтық православие тұрғысынан мүлдем басқа қырларымен ерекшеленеді:
«Православие бойынша, күші бар адам – кешіре алатын, басқа адамды төмендетпейтін жан. Егер адам күшті болса, ол ренішті ұзақ сақтамайды. Темекі мен алкоголь ер азаматтықтың белгісі емес, керісінше, әлсіздіктің көрінісі».
Ол тұрмыстық зорлық-зомбылықты жою әдістері туралы да өз пікірін білдірді. Оның пікірінше, бұл мәселеде мәжбүрлі шаралар көмектеспейді, тек ағартушылық жұмыс қажет:
«Тұрмыстық зорлық-зомбылыққа ешқандай ақтау жоқ. Мұндай зиянды стереотиптерді балабақшадан бастап жою керек, отбасылық институтты дамыту қажет. Көпбалалы отбасылар ана мен әкеге өзін толықтай ашуға мүмкіндік береді.
Мен көбінесе тәуелді адамдармен жұмыс істеймін және олардың мәжбүрлі түрде оңалту орталықтарында ұсталуы ешқандай оң нәтиже бермейтінін түсінемін. Бұл орталықтардың қызметкерлері өздері де тәуелділікпен күрескен және сол әдістерді қазір жұмысында қолданады. Біздің міндетіміз – шіркеу мен көмекші кәсіп өкілдері ретінде физикалық және психологиялық зорлық-зомбылықтың кез келген түрін қоғамнан жою. Мұны қандай құқықтық құралдармен жүзеге асыру керектігін білмеймін. Әзірге басты басшылық – ар-ожданымыз. Өзімізге қалай қарым-қатынас жасалғанын қаласақ, өзгелерге де солай қарауымыз керек».
«Tits Talking» феминистік подкастының авторы Айсұлу Тойшыбек те нағыз ер азаматтық туралы пікірін білдірді:
«Мен үшін салауатты маскулиндік – ер адамның өзінің еркектік қасиеттеріне күмәнданбауы. Оның өзін ер азамат ретінде сезінуі сыртқы бағаға тәуелді болмауы қажет. Қазақстан қоғамында маскулиндік дағдарысы өткір сезілуде. Бұл жағдайды түзеу үшін ауқымды жұмыс атқарылуы қажет. Ең алдымен, еркектіктің жаңа нарративтері қалыптасып, олар қоғамда басым болуы керек. Мұнда саяси ерік-жігер қажет. Мемлекет осы маскулиндік дағдарысын шешуге кірісіп, сау маскулиндік туралы жаңа нарративтерді күшейткенде ғана мәселе шешіле бастайды.
Әйелдер бұл мәселеге ықпал ете алады деп ойламаймын. Ең алдымен, ер адамдар өздерінің өзгеруі мен жағдайларын жақсартуды қаласа ғана оң нәтиже болады».
Фото: Freepik
