"Уақытты қайтару" петициясы бойынша өткен қоғамдық тыңдауларда UTC+5 белдеуінің ғылыми дәлелдемелері айтылып, уақыт өзгеруінің халық денсаулығына әсері талқыланды. Денсаулық сақтау министрлігі ғылым және адами ресурстар департаментінің директоры Алмагүл Қауышева өзгерістен кейін ауру деңгейінің төмендегенін атап өтті.
Күз келгенде және күн қысқарғанда наразылық қайта күшейіп, уақытты екі сағат алға жылжытуды ұсынатын жаңа петиция пайда болды. Үкімет бұл ұсыныстарды қайта қарау жоспарланбағанын мәлімдеді.
6 қарашада журналистермен өткен брифингте еңбек және денсаулық сақтау министрлері UTC+5-ке көшудің жағымсыз салдарына қатысты нақты дәлелдер жоқ екенін, сондықтан алдағы уақытта бұрынғы уақытқа оралу мәселесі қарастырылмайтынын атап өтті.
Денсаулық сақтау министрлігі: мәселе айтылмаған мониторинг
Өткен брифингте денсаулық сақтау министрі Ақмарал Әлназарова олардың ведомствосы азаматтардың денсаулыққа қатысты шағымдарын мұқият бақылап отырғанын түсіндірді. Ол Ұлттық қоғамдық денсаулық сақтау орталығында жаңа уақыт белдеуі жағдайында халықтың денсаулық жағдайын қадағалайтын мониторинг тобы жұмыс істеп жатқанын атап өтті. Алайда, министрдің айтуынша, қазіргі уақытта бұл бағытта «анық оң немесе теріс динамика байқалмайды».Министр жарық күнінің қысқаруы мен оның қазақстандықтардың денсаулығына әсері туралы сұраққа тап болғанда, алаңдауға себеп көрмей тұрғанын атап өтті.
«Қазіргі уақытта біз жоғары білім және ғылым министрлігіне ұзақ мерзімді ғылыми мониторинг жүргізуге өтініш жасауға арналған жобаны дайындап жатырмыз. Алдағы үш жылда біз бұл жағдайды тереңірек қадағалайтын боламыз және содан кейін ғана ғылыми негізделген мәліметтер бере аламыз», – деді Әлназарова.
Соған қарамастан, брифинг барысында журналистер қараңғы кештердің адамдардың көңіл-күйіне әсер етіп, депрессиялық жағдайларды тудыруы мүмкін екенін атап өтті. Осыған жауап ретінде Әлназарова мұндай шағымдардың Денсаулық сақтау министрлігіне түспегенін және халықтың денсаулық көрсеткіштері стандартты шектерде екенін мәлімдеді.
– Ал сіздің жеке өзіңізге сағат бесте-ақ қараңғы болып тұрғаны қалай әсер етеді? – деп сұрады Әлназаровадан.
– Бұл тек Қазақстанда ғана емес, басқа елдерде де ерте қараңғылық түседі, – деп министр құбылыстың ғаламдық сипатын атап өтті. – Мен өзімде депрессиялық күйді сезінбеймін, денсаулығым қалыпты. Менің міндетім – бүкіл халықтың денсаулық жағдайын қадағалау және осы мақсатта бізде арнайы жұмыс тобы құрылды.
Еңбек министрі: ата-аналар үшін икемді жұмыс кестесі шешім ретінде
Брифингте ерте түсетін кештің балалардың қауіпсіздігі мен үйге оралу ыңғайлылығына әсері жайлы сұрақтар да көтерілді. Көптеген ата-аналар балалардың қауіпсіздігіне алаңдап, бұл мәселені жұмыс берушілермен жеке жұмыс кестесі туралы келіссөздер жүргізу арқылы шешуге мәжбүр. Еңбек және әлеуметтік қорғау министрі Светлана Жақыпова Еңбек кодексі бойынша жұмысшылардың жұмыс берушілермен икемді жұмыс кестесі туралы келісуге құқылы екенін түсіндірді.«Жұмысшы, егер ол жұмыс берушімен еңбек қатынасында болса, балаларын қараңғы уақытта үйге қайтармайтындай етіп жеке жұмыс кестесіне ауыса алады, – деді Жақыпова. – Ол өз жұмыс кестесін өзгертіп, балаларын мектептен шығарып алып, үйге жеткізу үшін уақытын қайта реттей алады. Қазіргі таңда министрлік уақытты қайта қарау жөнінде бастамалар көтеруді жоспарламайды, себебі үкіметтің біріккен көзқарасы бар», – деп атап өтті министр.
Дегенмен, мұндай балама толықтай мәселені шешпейді. Қызметкерлер әрдайым жұмыс берушілерімен келісімге келе алмайды, ал өз бетінше оралатын балалар үшін ата-анасының жұмыс кестесінің өзгеруі ешқандай нәтижеге әкелмейді.
Қазақстандықтардың пікірі
Қазіргі уақытта желіде уақыт белдеуінің өзгеруіне байланысты билікке наразылық білдірген көптеген жазбалар кездеседі:Алматы тұрғыны Тимур Жаныбековтің 4 қарашадағы YouTube арнасында жариялаған үндеуінде:
«Сағат 5, қараңыздар, көшеде қандай қараңғылық. Жарық жануда. Біз қалай әрі қарай өмір сүреміз, түсінбеймін. Күн қысқаратын 22 желтоқсанға дейін екі айдай уақыт қалды», – деп жазды.
Instagram желісіндегі almaty_kalasy_, astana.times, pavlodar.blog, temirtau.blog аккаунттарында Алматы блогері Алекс Бауманның екі апта бұрынғы видеосы репостталған. Видеода ол қараңғы уақытта сағатты қарап тұрып былай дейді:
«Сағат 16:46, көшеде тіпті түн. Неге бізді уақыт белдеуімен ауыстырды? Ал қыста не болады? Ақ жарық көрмей қаламыз ғой».
Видео 667 мың қаралым жинап, шамамен 1500 пікір алған. Олардың көпшілігі теріс пікірлер:
«Репост жасаңыздар, видеолар түсіріңіздер. Бұл бәрі бақылауда. Халықтың тынышталмағанын көрсетейік. Біз уақытты қайтару үшін әрекет етеміз».
«Қылмыс көбейеді, апаттар артады, балаларды мектептен алып келу керек, тек қиналамыз».
«Ауылда елестетіңізші, қараңғыда жұмыстан келесіз: шаруашылық, пешті жағып қою, су алу — бәрін қараңғыда жасау керек. Онда тіпті көше жарықтары жоқ».
«Астана98» агенттігі АҚШ-тың жаңа президенті Дональд Трамптың жеңісінен кейінгі сөзіне арналған әзіл видеосын жариялады, онда ол бірінші қадамы ретінде Қазақстанда уақытты қайта ауыстыруды мәлімдейді.
Кәсіби жаңалықтар агенттігі Алматы көшелерінде өтіп бара жатқан адамдардан уақыттың ауысуы жайлы пікірлерін сұрады. Зерттеу барысында режимнің өзгерісін әсіресе жұмыс істейтіндер мен студенттер сезінгені белгілі болды. Зейнеткерлер мен жұмыссыздар өзгерісті байқамаған.
«Жұмыстан сағат бесте шыққанда – қараңғы, ештеңе істегің келмейді. Ұйықтап қалардай болып, жата бергің келеді», – деп бөлісті респонденттердің бірі.
Студенттер де уақыттың ауысуының теріс әсерін сезінгендерін айтты:
«Таңертең тұру қиын, ұйқың қанбайды. Кешке оқудан шыққанда – түн, ал қыста тіпті нашар болады».
Кейбіреулер жарық күннің қысқаруы көңіл-күйге әсер ететінін айтты:
«Өзімді жаман сезінемін. Таңертең тұрсаң – ұйықтағың келеді, ал түстен кейін қараңғылыққа тап боласың. Осыдан электр энергиясын көбірек жұмсай бастадым».
Алайда, арасында өзгерісті сезбегендер де болды. Жұмысы жоқ респонденттің бірі былай деді:
«Мен жұмыс істемеймін, өзгешеліктерді сезбеймін. Терезе екі жаққа қарай ашылған, үйде жарық көп: күндіз күн сәулесі, кешке шамдардан жарық, электр энергиясын көп жұмсамаймын».
Сурет: depositphotos.com
