Эфиопияда Рождество екі атаумен белгілі: Генна және Лидет. Бұл мереке 7 қаңтарда, Орыс православие шіркеуімен бір күнде басталады, бірақ копт және кемет күнтізбелеріне негізделген литургиялық күнтізбе бойынша өтеді. Қазіргі уақытта бұл күнтізбе бойынша елде 2017 жыл. Жыл сайын мұнда мыңдаған туристер келіп, елдің ерекше дәстүрлерімен танысады. Олардың ішінде жартаста ойылған шіркеулерде өтетін мерекелік рәсімдер бар.
Лалибела: жартасты шіркеулер, қажылар және эфиопиялық мыңжылдық
Лалибеладағы шіркеу. Дереккөз: tripadvisor.com
Лалибеладағы он бір жартаста ойылған монолитті шіркеулер Эфиопия таулы аймағының батысында, Лалибела қаласына жақын орналасқан. Бұл шіркеулер XII ғасырдың соңы мен XIII ғасырдың басында Загве әулетінен шыққан Гебре Мескел Лалибела патшаның құрметіне салынған. Ол өз патшалығында қасиетті Иерусалим қаласын қайта жаңғырту үшін осы шіркеулерді салуды тапсырған. Бұл орын әлі күнге дейін эфиопиялық православие шіркеуімен пайдаланылады және қажылықтың маңызды орталығы болып қала береді. Әртүрлі деректер бойынша, барлық шіркеулерді салуға 24 жыл кеткен.
Дереккөз: RT.COM
Блогер frosthead сегіз жыл бұрын бұл қасиетті жерге барып, Рождествоны атап өткендегі әсерлерін өз сайтында былай сипаттаған: «Осы жылдың қаңтарында Рождествоны тойлау үшін Лалибелаға барғанымда, теңіз деңгейінен 8600 фут биіктікте орналасқан қала адамға толы болды. Шіркеулерді қосатын туннельдер мен өткелдер қажыларға толып, олар шіркеуден шіркеуге асыққанда бір-біріне соқтығысып жатты. 20 мың тұрғыны бар Лалибела Рождество кезінде 50 мың қажыны қабылдайды екен, деп түсіндірді гидім. Биыл Эфиопия мыңжылдықты тойлап жатқандықтан, адамдар саны бұдан да көп болады деп күтілуде: олардың күнтізбесі бойынша 2000 жыл қыркүйекте басталады».
Дәстүрлі храмдардағы эфиопиялық Рождествоның ерекшеліктері
Эфиопияда дәстүрлі храмдар да бар, бірақ онда да өзіндік ерекшеліктер сақталған. Эфиопиялық Рождество шіркеуге кірген әр адамға шам таратудан басталады. Жанып тұрған шаммен ол шіркеуді үш рет айналып өтіп, содан кейін литургияда тұрады. Эфиопия шіркеулеріндегі құлшылық ұзаққа созылады. Мереке қарсаңында құлшылық кешкісін басталып, көбінесе түні бойы жалғасады. Ғибадатханада әйелдер мен ер адамдар бөлек тұрады: әйелдер – оң жақта, ал ерлер – сол жақта. Бұл дәстүр ерлер мен әйелдердің ғибадаттағы ерекше рөлдері мен орындарын көрсететін ежелгі діни және мәдени әдет-ғұрыптарға негізделген. Дегенмен, бұл ережелер нақты шіркеуге немесе жергілікті ерекшеліктерге байланысты аздап өзгеруі мүмкін.Мыңдаған қажылар мен жартаста ойылған шіркеулер: Эфиопияда Рождество қалай атап өтіледі?
Эфиопиядағы христиандық ежелгі шығыс православие шіркеулерінің тармағына жатады. Сонымен қатар, Эфиопия – Рождествоны алғашқы христиандардың дәстүріне сәйкес атап өтетін санаулы елдердің бірі деп жиі айтылады.Эфиопияда Рождество екі атаумен белгілі: Генна және Лидет. Бұл мереке 7 қаңтарда, Орыс православие шіркеуімен бір күнде басталады, бірақ копт және кемет күнтізбелеріне негізделген литургиялық күнтізбе бойынша өтеді. Қазіргі уақытта бұл күнтізбе бойынша елде 2017 жыл. Жыл сайын бұл елге мыңдаған туристер келіп, ерекше дәстүрлерімен танысады. Олардың ішінде жартаста ойылған шіркеулерде өтетін мерекелік рәсімдер бар.
Дереккөз: RT.COM
Эфиопиялық христиан блогері Марита Раэль-зелек (лақап аты: maritaethio) өз Instagram парақшасында былай деп жазады:
«Мереке жиі таза, түпнұсқалы және Батыста 25 желтоқсанда атап өтілетін Рождествомен салыстырғанда аз коммерцияланған деп саналады. Мұның бірнеше себептері бар:
1. Дәстүрлерге беріктік: Эфиопиялық православие христиандары материализмнен гөрі рухани және дәстүрге мән береді. Бұл мереке ежелгі рәсімдер мен литургияларға терең тамыр жайған, олар ғасырлар бойы сақталып, алғашқы христиан шіркеуімен тығыз байланысын көрсетеді.
2. Сенімге назар аудару: Мереке діни адалдыққа, дұға мен оразаға негізделеді. Мереке алдында 43 күндік ораза (Цомэ Небият) ұсталады, ол сенушілерді рухани тұрғыдан дайындайды. Мереке күні ұзақ және салтанатты шіркеу қызметінен басталады, бұл оқиғаның қасиеттілігін айқындайды.
3. Мәдени қарапайымдылық: Эфиопиялық Рождество (Генна) Батыс елдерінде жиі кездесетін сән-салтанат пен коммерциялық көзқарастан ерекшеленеді. Сыйлықтар беру, тұтынушылық және әшекейлер аз рөл атқарады; отбасы, қарым-қатынас және діни рәсімдерге баса назар аударылады.
4. Түпнұсқалық тамырлар: Эфиопиялық православие шіркеуі ежелгі христиандықпен, оның ішінде көне библиялық және мәдени дәстүрлермен үздіксіз байланысын сақтағанын айтады. Бұл олардың Рождествоны алғашқы христиандардың Иса Мәсіхтің туған күнін қалай атап өтуі мүмкін болғанындай атап өтуіне ұқсас етеді, кейінгі Батыс дәстүрлерінің ықпалынсыз.
5. Қауымдастыққа бағытталған мерекелер: Эфиопияның ауылды жерлерінде мереке ортақ дастархан, дәстүрлі ойындар (мысалы, хоккейге ұқсайтын Генна) және бірге ас ішумен атап өтіледі. Бұл бірліктің және қоғамның қатысуының рухын көрсетеді, ол жекешілдік тәсілден өзгеше.
6. Коммерциялық ықпалдың аз болуы: Батыстағы Рождество экономикалық маңызды оқиғаға айналғанымен, эфиопиялық Рождество жарнама мен тұтыну мәдениетінен алшақтап, рухани ой-толғау мен діни адалдыққа баса назар аударады».
Постты литургияның биіктен түсірілген көрінісі сүйемелдейді. Ақ түсті киім киіп, қолдарына шырақ ұстаған жүздеген адамның бейнесі таңғалдырады.
Генна – шөптегі рождестволық хоккей
Эфиопияда басқа христиан әлемінен ерекшеленетін тағы бір рождестволық дәстүр бар. Оның тарихы Рождествоны атап өту дәстүрімен тығыз байланысты. Аңыз бойынша, Иса Мәсіх туған түнде қойларын бағып жүрген шопандар осы ойынды ойнаған. Генна ойыны қарапайым халық пен ақсүйектер арасында бірдей танымал болды.XIX ғасырдың соңында император Менелик II мен оның жұбайы Таитудың өз командалары болған. Ал жеңімпаздарға сыйлық ретінде императордың дастарханына шақырту берілген. Соңғы эфиопиялық император Хайле Селассие де Генна ойнаған. Бұл ойын әлі күнге дейін эфиопиялық ұлттық спорт мерекелерінің бір бөлігі болып табылады.
Эфиопия императоры Хайле Селассие Генна ойынында. Дереккөз: Уикипедия/ қолданушы ZemenfesKidus
Генна шөптегі хоккейге ұқсайды, бірақ арнайы жабдықтың орнына қарапайым, шебер ойылмаған ағаш таяқшалар қолданылады. Ережелері өте қарапайым, ал алаңның өлшемдері қатаң шектелмейді: ойын жиі екі ауылдың арасындағы бос жерлерде, құмды немесе шөпті аймақта өткізіледі. Командалардың мақсаты – таяқтарды пайдаланып, допты қарсыластарының қақпасына кіргізу.
Негізгі фотоның дереккөзі: pinterest.com
