Махаббат пен бейбітшілік туралы ән айтқан төрт жас музыкант, аңызға айналған «The Beatles» тобы елдер мен континенттерді біріктірді. Бүкіл әлемде миллиондаған жанкүйерлер «The Beatles» әндерін тыңдап, қосылып ән салып, өз кумирлері туралы көбірек білгісі келді. Битлздің әндері арқылы ағылшын тілін үйренді. Қазақстан да шетте қалмады.
Мұнда тұтас бір буын битлзге құштар жанкүйерлер қалыптасты. Қазір олар беделді адамдар – ғалымдар, дәрігерлер, кәсіпкерлер, музыканттар және әлі де «The Beatles» әндерін кештер мен корпоративтерде шырқайтындар. Ал кейбіреулері Ливерпуль төрттігінің жанкүйері болып қалды.
Осыдан отыз жыл бұрын, 1994 жылғы тамызда, Шымкенттің «Музей» музыкалық тобы Ливерпульде өткен 13-ші әлемдік «The Beatles» музыкалық фестиваліне аттанды.
Ливерпуль Echo газетінде қазақстандық «Музей» тобының «The Beatles» фестиваліндегі өнер көрсетуі туралы хабар жарияланды
Әлемнің түкпір-түкпірінен келген мыңдаған музыканттардың ішінен тек он топ қана Cavern Club қабырғасында өнер көрсету құқығына ие болды. Біздің отандастарымыз осы таңдаулы ондықтың қатарына енді. Оларды фестиваль ұйымдастырушылары мен BBC радиосы ерекше назарға алды – «Музей» тобы фестивальдегі ең қызықты ұжым ретінде танылды.
Одан бөлек, шымкенттіктерге үлкен құрмет көрсетілді – Cavern City Tours компаниясының (фестивальді ұйымдастырушы) бас директоры Уильям Хикл Қазақстан Республикасының Президентіне хат жазды. Хатта: «Құрметті Президент мырза! Қазақстанның «Музей» тобы сіздің елдің атын музыкалық картаға енгізе алды» делінген. Сонымен қатар, «Музей» тобының мүшелері 1994 жылғы тамызда Ливерпульде Джон Леннонның жары Синтиямен кездесті.
Бердалы Оспан, «Музей» тобының әншілері Синтия Леннонмен, 1994 жылғы тамыз, Ливерпуль.
«Музей» тобының солистері Қазақстанға салтанатты түрде оралды. Ливерпульге барғаннан кейін бірнеше жыл өткен соң музыканттар – Бердалы Оспан, оның бауырлары Сералы мен Қаналы, Сергей Харитонов және Бердалымен тегі бірдей Тураш Оспан Алматыда концерт берді. Оларды алматылық beatles-фанаттар тобы қарсы алды.
«Музей» тобы туралы былай дейді: «Стоунздар да бар, флойдздар да бар, ал біз – битлздармыз!» «Битлз» болу – олардың стилі болды. Жылына екі рет топ Шымкентте жеке концерттер беретін. Бір концертті Джон Леннонның туған күні – 9 қазанда, екіншісін халықаралық музей күні – 18 мамырда өткізетін.
«The Beatles» тобына құрмет ретінде «Музей» тобы бір кездері ДК «Машиностроитель» шатырының үстінде концерт қойды, бұл олардың кумирлерінің Лондондағы (Сэвил-Роу, 3-үй) штаб-пәтерінің шатырында концерт беруіне еліктеу болды. «The Beatles» ешқандай жарнама жасамағанына қарамастан, төменде үлкен жанкүйерлер тобы жиналды. Топ 42 минуттық концерт берді, оны Лондон полициясы тоқтатты. Бұл аңызға айналған топтың соңғы көпшілік алдында өнер көрсетуі еді.
«Музей» тобының «Машиностроитель» шатырының үстінде 10 жылдық мерейтойларына арналған өнер көрсетуі.
«Музей» тобы өзінің шатырдағы өнер көрсетуінен кейін он жыл бойы өнер көрсетті, тек The Beatles композицияларын ғана емес, сондай-ақ «Роллинг Стоунз», «Криденс», «Энималз», «Тирекс», «Юрай Хип», «Трокс», «Кинкс» және қазақстандық «Дос-Мұқасан» тобының әндерін орындады. Топ 2007 жылы тарады.
Бердалы Оспан және оның ағасы Сералы.
Бердалы Оспан 1987 жылы ағаларымен «Музей» тобын қалай құрғандары туралы былай дейді:
«Сералы гитарашы және әнші болды, бізбен кіші ініміз Қаналы да бірге ойнады. Жеті жылдан кейін Ливерпульде болдық. «The Beatles» тобы 1956 жылы құрылып, жеті жылдан кейін жетістікке жетті. Сандарда бір символизм бар сияқты. Біз Шымкенттен ешқашан сыртқа шықпаған едік, біз барған алғашқы қала – Ливерпуль болды».
Бердалы Оспанның салған суреті
Джон Леннонның The Beatles тобының Иисус Христостан кейін танымал болғаны туралы мәлімдемесін Бердалы Оспан қалай қабылдайды?
Қазақстандық музыкант былай дейді:
«Ол кезде топ шынымен Иисустан танымал болды. Шіркеулерге соншалықты көп адам жиналмағандай, The Beatles концерттеріне адамдар ағылып келді. Әлемнің барлық газеттері үнемі «Ливерпуль төрттігі» туралы жазды. Мән-жай түсіндірілгеннен кейін Джон Леннон бұл сөздердің контекстен үзіп алынғанын түсіндірді».
Бердалы Оспан әлі күнге дейін Джон Леннонды қорғайды:
«Менің ойымша, ол діндар болмаған. Менің ойымша, сол кезде битлздар шынымен Иисустан танымал болды. Англияда бұл сөзге назар аударылмады, ал АҚШ-та дау шықты. Джон Леннон баспасөз мәслихатында «қаласаңыз, кешірім сұраймын» деді. Музыкант бұл мәселеге терең үңілген жоқ. Шынында да, адамдар концерттерге көптеп келіп жатты. Шіркеулерге сонша жиналған жоқ. Леннон Иисусты тек механикалық түрде айтқан. Қоғам назарын аударған кезде адамға тыныштық бермейді».
Бердалы Оспан әлі де Битлздің жанкүйері болып қала береді
Бердалы Оспан Ливерпульге сапарынан кейін өз кумирлеріне адал болып қалды:
«The Beatles-тың қазақшаға аударылған тоғыз әнін достарыммен бірге студияда жаздық. Көптен бері жоспарлап жүрген «Джон Леннонның күнделігі» атты кітабымды аяқтадым, оған Джон Леннон стиліндегі иллюстрациялар қостым. Қолжазба әлі тартпада жатыр».
Бердалы Оспан мен Алексей Муковозов Джон Леннонның туған күніне арналған beatles-фанаттардың кездесулерінде «The Beatles» әндерін қазақ және ағылшын тілдерінде орындайды. Сондай-ақ, Арсен Баяновтың «Алма-Ата неформальная (за фасадом азиатского коммунизма)» кітабының тұсаукесерлерінде ән шырқаған. Бердалы Оспан өзінің жаңа дуэт тобын «BeatlYES» деп атады, бұл «БитлИә» дегенді білдіреді.
Ұлы Бектас-Әлібек Оспанмен бірге
Бердалы Оспанды Алматы қаласының күні аясында өткен The Beatles фестивалінде ән айтуға шақырды.
Джон Леннонның Бердалы Оспан салған суреті
Осы жылдың қазан айында La Boheme кафесінде концерт жоспарланып отыр, оған BeatlYES тобы шақырылған:
«Джон Леннонның туған күніне орай The Beatles әндерін қазақ және ағылшын тілдерінде орындаймыз. Өз әндерімді де орындаймын».
Бердалы суреттерінің шағын көрмесін өткізуді жоспарлап отыр, сондай-ақ ол «Джон Леннонның күнделігі» кітабынан үзінділер мен өзі жазған қысқа ертегілерді оқиды.
Бердалы Оспан және Алексей Муковозов
Анықтама
Бердалы Оспан – мәдениеттанушы, филолог. Өзін есімтанушы деп атайды. «Есімдер: сақтардан қазақтарға дейін» және «Салттар әлеміне саяхат» кітаптарының авторы.
Бердалы Оспанның «Есімдер: сақтардан қазақтарға дейін» кітабы
Ол «Джон Леннонның күнделігі» кітабын аяқтап, оның жарық көруін күтуде. Ертегілер жазуды жалғастыруда. Қазақстан халқы Ассамблеясының 2018 жылғы марапатына ие болған.
