Білім беру мекемесіне жеткізілген бұл шұжықтар партиясы тәркіленіп, жойылғаны хабарланды. Мектеп әкімшілігі СЭС органдарына хат жіберді.
Бұл мектеп тамағына қатысты жалғыз жағдай емес. Ата-аналар мектептегі тамақтардың тағамдарды қажетті дәрумендер мен микроэлементтермен байыту академиясының стандарттарына сәйкес келмейтініне жиі шағымданады.
Әлеуметтік желілерде және ата-аналар чаттарында таралған фотосуреттерге қарағанда, бастауыш сынып оқушыларына ұсынылған тамақ балаларда қант диабеті немесе семіздік сияқты созылмалы аурулар тудыруы мүмкін.
Мәселен, қоғам белсендісі Алла Кужатаева Астанадағы бір мектепте берілген таңғы астың фотосуретін жариялады. ОлFacebook парақшасында былай деп жазды (автордың орфографиясы мен пунктуациясы сақталған):
«Оның тағамдық құндылығы қандай? Тез сіңетін көмірсулар мен майлар. Тағы бір-екі қасық қант. Бұл аспаздық «шедеврдің» құны қанша? Бәлкім, 50 теңге. Мұндай таңғы ас – 2-тип қант диабетінің жолы.
Ал мемлекет Астанада бір реттік тамақтануға күніне 800 теңге бөледі. Бірақ асхана жалға алушылары мұның жеткіліксіз екенін айтады.
Мен жеткілікті екеніне сенімдімін! Баланы толыққанды таңғы аспен, ағзасына қажет ақуыздар мен дәрумендермен қамтамасыз ету үшін жеткілікті.
Ал балалар әзірге осыны жейді! Әр баладан 600-700 теңге жалға алушының қалтасына кетеді. Мектеп асханасын жалға алушының бизнес арифметикасын осы таңғы ас мысалында қарастырайық.
Тегін тамақтандыру ел бюджетінен ұсынылады. Біздің әрқайсымыздың қалтамыздан. 1-4 сынып оқушылары мен қиын өмірлік жағдайдағы отбасылардың балалары үшін, олардың күніне бір рет ыстық, пайдалы тағам алуы үшін. Әр бала үшін мемлекет аянбайды.
«Бизнесмендер» өздері мен өз балалары үшін аянбайды. Мектепте 1500 оқушы болса, соның 500-і тегін тамақтануға құқылы болса, 500 бала × (800 теңге - таңғы астың өзіндік құны 200 тг, бұл 200 тг-ге өнім, жалға алу және жалақы кіреді), онда бір күннің табысы 300 000 теңге. 22 оқу күніне көбейткенде, 6 600 000 теңге аламыз.
Тіпті 1 миллион теңгені салықтар мен айыппұлдар сияқты күтпеген шығындарға қалдырса да, айына таңғы асқа 5 600 000 теңге қалады».
КЖА бұл мәселеге қатысты мәжіліс депутаты Ирина Смирноваға жүгінді. Оның айтуынша, мектептердегі тегін тамақтандыру – Қазақстан үшін үлкен жетістік. Депутат қиын өмірлік жағдайға тап болған көптеген отбасылар үшін балаларын күніне бір рет сапалы ыстық тамақпен қамтамасыз ету өте маңызды екенін жеткізді.
Жеткізушілерге артықшылық
– Мемлекет мектептегі тамақтануға үлкен қаражат бөлді. Мысалы, Астанада бір реттік тамақтану үшін – 800 теңге. Бұл баланың оқу ауысымына байланысты таңғы ас немесе түскі ас болуы мүмкін. Менің ойымша, бұл сомамен балаларға қолайлы жағдай жасауға болады.Сондықтан мұнда тамақ дайындауға көп шығын талап етілмейді, бірақ ол теңдестірілген, сапалы тағам болуы керек. Бұл балаларға арналған тағам екенін түсінуіміз қажет, сондықтан майлы қуырмалар немесе өсімдік майлары қолданылмауы тиіс. Тек ақуыздар, сапалы ет, табиғи сүт және нағыз сары май болуы керек. Осы талаптарға сәйкес келсе, мектеп асханасын жалға алушыларға бұл қаражатқа сыйып, пайда табуға болады.
– Мұндай сапасыз, жеуге жарамсыз «тағамға» кім жауапты болуы керек?
– Әрине, бірінші кезекте мектеп директоры жауапты, себебі, барлық тағамды бақылау үшін директор бұйрығымен құрылған комиссия жұмыс істейді. Сонымен қатар, мәзірге медициналық қызметкер де жауапты. Егер ол тағам құрамымен келіспесе, бұл туралы тиісті медициналық мекемеге және білім беру мекемесінің басшысына хабарлауға міндетті.
Директор да асхана ұсынған мәзірмен келіспеуге, жоғары ұйымдарға жүгінуге, СЭС шақыруға, Тамақтану институтының, ата-аналар қоғамының өкілдерін шақыруға құқылы. Ал егер ол үндемей келіссе, олардың арасында сыбайлас жемқорлық байланысы болуы мүмкін деген мәселе туындайды, – деп мәлімдеді депутат.
Сапа басты назарда
Қазақстандық Тамақтану академиясының басшысы Арман Кимильдің айтуынша, Алматыда жүргізілген зерттеу нәтижесі бойынша мектептегі тамақтану үлкен мәселе болып отыр, өйткені ата-аналардан шағымдар көп түсуде. Академия мамандары сұраныс бойынша жұмыс істейді, бірақ бүкіл ел бойынша мониторинг жүргізу мүмкін емес. Академия 1-4 сынып оқушыларына арналған төрт түрлі мәзір нұсқасын әзірледі, олар күз, қыс және көктем мезгілдеріне арналып жасалған.– Неліктен биылғы оқу жылында біздің әзірлемелеріміз мектептерге енгізілмеді? Қазақстанның білім басқармасы 2015 жылы бекітілген ескі мәзірмен жұмыс бастауды жөн көрді. Олардың мәзірінде май, маргарин, майонез, қант көп мөлшерде болғандықтан, біз бұл мөлшерді екі есеге азайту жөнінде ұсыныстар бердік. Бірақ, білім басқармасы барлық ұсыныстарды қабылдаған жоқ.
Ата-аналар балаларының дұрыс тамақтанбайтынына шағымдануда. Шындығында, әлеуметтік желілерде тараған суреттерге қарағанда, бұл тағамды жеу мүмкін емес. Нәтижесінде балаларға арналған тағам жеуге жарамсыз, дәмсіз және тартымсыз болып отыр. Оның жартысы қоқысқа тасталады немесе шошқа фермаларына жіберіледі, ал бұл біздің салықтарымыз, – дейді Арман Кимиль.
– Сонда бұл тамаққа кім жауапты?
– Шарт бойынша, мердігер жауапты. Олармен кез келген заң бұзушылықтар ескертілген келісім жасалады. Мысалы, балалар уланса немесе тағам дұрыс дайындалмаса, компания айыппұл төлейді.
Біз Алматыдағы мектептер үшін ғана мәзір дайындадық, 1-4 сынып оқушылары үшін 729 теңге есептелген. Біз мәзірді өзгертуге, тіпті, тегін жұмыс істеуге дайынбыз. Біз балаларымыздың дұрыс тамақтанғанын қалаймыз.
«Әділдік және өркендеу» қоғамдық қоры мектептегі тамақтану сапасын бақылау жұмыстарын жүргізуде. Қордың мақсаты – Қазақстандағы білім беру мекемелерінде оқушыларға қауіпсіз әрі пайдалы орта қалыптастыру, тамақтану сапасын жүйелі түрде бақылау және олқылықтарды анықтап, жою. Сонымен қатар, қор бұл процестерге қоғамдық пікір мен сарапшыларды тартады.
Қордың өңірлермен жұмыс жөніндегі менеджері Ғамал Түзелбаевтың айтуынша, оқу жылының басында қор Жетісу және Түркістан облыстарында мониторинг жүргізді.
– Әр мониторингтен кейін акт толтырылып, анықталған заңбұзушылықтар жөнінде есеп жасалып, мектеп директорларына және СЭС-ке жіберіледі. Біз сондай-ақ Қазақстандық Тамақтану академиясымен серіктес болып жұмыс істейміз. Біздің қор ата-аналар арасында мектептегі балалардың тамақтануы туралы әлеуметтік сауалнама жүргізеді. Біз мониторинг пен сауалнаманың нәтижелері бойынша ұсыныстарымызды үкіметке жібереміз. Тамақтандыру мәселесі жақсы деңгейде ұйымдастырылған мектептерді де мысалға келтіргіміз келеді, – деп түсіндірді Ғамал Түзелбаев.
Айта кетейік, егер мектептегі тамақтандыру сапасына қатысты шағымдарыңыз болса, «Әділдік және өркендеу» қоғамдық қорына хабарласып, шағымдарыңыз бен ұсыныстарыңызды білдіре аласыз.
Сурет: pixabay
